Οι δικές μου απαντήσεις στις πιο συχνές ερωτήσεις που δέχομαι ως ψυχοθεραπεύτρια.
Προσωπικές Ερωτήσεις
Γιατί διάλεξες αυτή τη δουλειά;
Πάντα με γοήτευε το άπειρο των δυνατοτήτων του ανθρώπου. Ήθελα να βουτήξω μέσα! Επίσης στη ζωή μου πόνεσα πολύ! Ζήτησα βοήθεια, την πήρα κάποτε ένοιωσα ότι ήταν ώρα να τη δώσω πίσω. Να βγάλω κάτι καλό από το «μαύρο». Κάπως έτσι στα 17 μου αποφάσισα να γίνω ψυχοθεραπεύτρια. Δεν το μετάνιωσα ποτέ!
Τι σε έκανε θεραπεύτρια;
Οι διαρκείς σπουδές, οι εμπειρίες της ζωής, ιδίως οι δυσκολίες, η δικιά μου θεραπεία και η ίδια η δουλεία με τη βοήθεια των εποπτών μου. Μην ξεχάσω όμως όλους τους ανθρώπους που αντάμωσα και με έκαναν αυτό που είμαι. Ο εαυτός μας είναι το πιο σημαντικό εργαλείο δουλειάς, χρειάζεται φροντίδα και… δεν έχει «εξουσιοδοτημένο αντιπρόσωπο!» Χρωστάω ευγνωμοσύνη σε πολύ κόσμο. Στους γονείς και στους δασκάλους μου γιατί έκαναν ό,τι καλύτερο μπορούσαν για να θεμελιώσουν την ύπαρξή μου και με έμαθαν να λατρεύω τις αλλαγές. Σε όλους αυτούς που με πλήγωσαν γιατί ενίσχυσαν την εσωτερική μου δύναμη. Σε όλους όσοι αφιέρωσαν έστω κι ένα λεπτό για να γνωριστούμε, γιατί άφησαν ένα ίχνος στο εσωτερικό μου πάζλ, στους εκπαιδευτές μου και στους επόπτες μου, γιατί μου μετέδωσαν τις γνώσεις τους, αλλά κυρίως γιατί μου ομολόγησαν τις αστοχίες τους και πάνω από όλα στους θεραπευτές και τους θεραπευμένους μου, για όλα όσα μοιραστήκαμε στα υπέροχα ταξίδια μας.
Είσαι θεραπεύτρια και θυμώνεις, λυπάσαι, φοβάσαι, μα πώς γίνεται αυτό;
Φυσικά! Το ότι έγινα θεραπεύτρια δεν σημαίνει πως ένα μέρος της ψυχής μου ακινητοποιήθηκε ή νεκρώθηκε. Αλίμονο αν είχε συμβεί κάτι τέτοιο! Αυτό που άλλαξε είναι πως έχω καλύτερη επίγνωση όσων αισθάνομαι και προσπαθώ να την αξιοποιώ προς όφελος δικό μου, των θεραπευομένων μου και γενικά όσων είναι κοντά μου. Ευτυχώς για τους πελάτες μου εξακολουθώ να θυμώνω, να λυπάμαι, να φοβάμαι να ντρέπομαι για αυτό μπορώ να συναισθάνομαι το θυμό τους, τη θλίψη τους, το φόβο τους, την ντροπή τους και γενικά όλα τα συναισθήματα τους. Τελικά γι’ αυτό μπορώ να τους βοηθήσω. Εξάλλου όπως λέει η Emmy Van Deurzen σκοπός της θεραπείας δεν είναι να γίνει ο θεραπευόμενος διαρκώς ευτυχισμένος, αλλά να γίνει ικανός να εμπεριέξει όλα του τα συναισθήματα.
Δεν βαριέσαι να ακούς συνέχεια προβλήματα;
Δεν ακούω προβλήματα. Ακούω στιγμές της πορείας ζωής ανθρώπων. Έντονες ίσως και δύσκολες, βαριές, όμως αληθινές, προσωπικές. Αυτές είναι, ό,τι πιο πολύτιμο έχουν είτε το ξέρουν είτε όχι. Είναι τιμή μου που τις μοιράζονται μαζί μου. Έτσι πλαταίνει η καρδιά μου. Αλλάζω μαζί τους. Γίνομαι καλύτερος άνθρωπος. Είναι από τα πιο πολύτιμα δώρα που έχω δεχτεί.
Είσαι ειλικρινής με τους θεραπευόμενούς σου;
Κάνω ό,τι περνάει από το χέρι μου για να δημιουργηθεί σχέση εμπιστοσύνης, ασφάλειας και ανοιχτότητας. Με αυτό το στόχο ναι είμαι ειλικρινής, αυθεντική κι ανοιχτή για να μπορεί και ο θεραπευόμενος να είναι έτσι, ιδίως σε ζητήματα που αφορούν τη σχέση μας και την διεργασία. Φυσικά επειδή έχω την ευθύνη της διαδικασίας προσέχω, ώστε οι «αλήθειες» μου να λέγονται, όταν και όπως υπηρετείται το συμφέρον του θεραπευόμενου.
Αποκαλύπτεις πράγματα για σένα στους θεραπευόμενους;
Όταν πιστεύω ότι αυτό θα βοηθήσει τη θεραπεία τους ναι. Αν για παράδειγμα το να μιλήσω για ένα δικό μου βίωμα μπορεί να αυξήσει την εγγύτητα ή να απενοχοποιήσει κάποιον, θα το κάνω. Αλλά δεν σπαταλώ τον θεραπευτικό χρόνο μιλώντας για μένα και φυσικά, όπως οφείλω, αφήνω έξω από τον θεραπευτικό χώρο τα δικά μου προβλήματα. Γενικά, γνώμονας είναι πάντα το συμφέρον των θεραπευόμενων.
Η κινητική αναπηρία έχει επηρεάσει τον τρόπο που ασκείς την ψυχοθεραπεία;
Σε πρακτικό επίπεδο με τους ενήλικες καθόλου. Με τα παιδιά χρειάζεται περισσότερη ετοιμότητα, εφευρετικότητα και εντιμότητα για να μην γίνει εμπόδιο, ευτυχώς διαθέτω και τα τρία. Σε επίπεδο ουσίας ίσως δεν είναι παράτολμο να πω ότι η κινητική μου αναπηρία με έκανε ψυχοθεραπεύτρια. Με έμαθε να επουλώνω πληγές. Μου ρίζωσε την επιθυμία να αντιπροσφέρω την βοήθεια που δέχτηκα. Επίσης μου δίδαξε μερικές από τις θεμελιακές αξίες που με ακολουθούν σαν θεραπεύτρια. Για παράδειγμα ότι η «πραγματικότητα» είναι υποκειμενική. Η πλειοψηφία των ανθρώπων δε συμφωνεί μαζί μου στο τι είναι πραγματικά αναπηρία. Όμως αυτό δεν κάνει την δική μου πραγματικότητα λιγότερο πραγματική. Αξίζει να αφιερώσεις λίγο χρόνο για να αρχίσεις να γνωρίζεις κάποιον, τον οποίο πιστεύεις ότι ξέρεις καλά. Αν θέλεις να βοηθήσεις κάποιον είναι καλό να τον ρωτήσεις πρώτα τι βοήθεια χρειάζεται, επίσης ίσως χρειαστεί να ψάξετε μαζί τις λέξεις για να στο πει.
Κάθε άνθρωπος έχει πολύ περισσότερες δυνατότητες από όσες και ο ίδιος φαντάζεται και είναι υπέροχο να τις ανακαλύπτεις μαζί του. Ακόμα και στις πιο δύσκολες συνθήκες δεν μπορεί κανείς παρά να παραμένει ελεύθερος και να συνεχίζει να διαλέγει τη μοίρα του εν γνώσει ή εν αγνοία του. Το καλύτερο που έχεις να κάνεις όταν κάποιος πονάει, είναι να καθίσεις δίπλα του και να σωπάσεις. Δεν αξίζει να προσπαθείς να προσαρμόσεις κανέναν στην προκρούστεια κλίνη σου, απλώς πονάτε και οι δύο. Ό,τι γίνεται με κόπο και πόνο αφήνει γλυκύτερη γεύση. Η ζωή δεν είναι ούτε τόσο ωραία ούτε τόσο άσχημη όσο τη φανταζόμαστε είναι όμως το μόνο που έχουμε. Αυτά που δεν λέμε ακούγονται δυνατότερα και πληγώνουν ή θεραπεύουν πιο βαθιά. Η ζωή όταν τη φοβάσαι σε προσπερνάει. Ο πιο φρικτός θάνατος είναι αυτός που πεθαίνεις πριν το θάνατο σου. Σχεδόν τίποτα δε συμβαίνει όπως το είχες φανταστεί. Ο τρόπος που υπάρχεις, είναι η μεγαλύτερη δύναμη που διαθέτεις για να επηρεάσεις τους γύρω σου. Ίσως να μην ήξερα τίποτα από αυτά αν τα πόδια μου λειτουργούσαν όπως των περισσότερων ανθρώπων και τότε σίγουρα δεν θα ήμουν θεραπεύτρια!
Ξεκινώντας την Θεραπεία
Γιατί να κάνω ψυχοθεραπεία; Η ψυχοθεραπεία είναι για τους άρρωστους και τους αδύναμους
Προσωπικά πιστεύω ότι η ψυχοθεραπεία, απευθύνεται σε όλους όσοι θέλουν να αλλάξει κάτι στον τρόπο που ζουν σήμερα τη ζωή τους. Αυτό δεν προϋποθέτει ούτε ψυχοπαθολογία, ούτε αδυναμία, αντιθέτως θα έλεγα ότι χρειάζεται δύναμη για να πιστέψει κανείς ότι αξίζει μια καλύτερη ζωή από αυτή που ζει και να μπορέσει να γίνει δημιουργός μιας θετικής αλλαγής για τον ίδιο, η οποία θα έχει σίγουρα θετικές συνέπειες και για τους αγαπημένους του ανθρώπους και γιατί όχι για ολόκληρη την κοινωνία.
Τι χρειάζομαι τον θεραπευτή αφού έχω καλούς φίλους;
Οι καλοί φίλοι είναι σίγουρα πολύτιμες πηγές υποστήριξης και ίσως κάποιες στιγμές λειτουργούν «θεραπευτικά». Όμως δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τη θεραπευτική σχέση. Όχι μόνο επειδή τους λείπει η εξειδικευμένη γνώση, αλλά κυρίως γιατί είναι κι αυτοί κομμάτι της ζωή μας. Αυτό τους κάνει να κοιτάζουν το «πρόβλημα» από τόσο κοντά, ώστε σπάνια μπορούν να το δουν καθαρά. Συνήθως οι φίλοι μας κοιτούν τη ζωή μας, με τα δικά τους μάτια και έχουν μια δικοί τους καλοπροαίρετη άποψη για το «σωστό» και το «λάθος». Αντίθετα ο θεραπευτής προσπαθεί να δει την πραγματικότητα με τα μάτια του θεραπευόμενου και να τον βοηθήσει να ανακαλύψει αυτό που ο ίδιος (ο θεραπευόμενος) θεωρεί καλύτερο για τον εαυτό του.
Πώς να βρω έναν καλό θεραπευτή;
Είναι ένα πραγματικά δύσκολο ερώτημα. Για να είναι κάποιος καλός θεραπευτής χρειάζεται να είναι επαρκώς εκπαιδευμένος και να έχει περάσει από προσωπική θεραπεία και εποπτεία. Όμως δεν αρκούν αυτά για να κρίνουμε αν κάποιος είναι ο κατάλληλος θεραπευτής για το συγκεκριμένο άνθρωπο τη συγκεκριμένη στιγμή. Αυτό εξαρτάται από ότι συνήθως αποκαλούμε «χημεία» ανάμεσα σε δύο ανθρώπους. Είναι συνιστώσα αναρίθμητων παραγόντων που αφορούν την προσωπική ιστορία και των δύο, τα ιδιαίτερα γνωρίσματα της προσωπικότητάς τους, αλλά και την ιστορική στιγμή στην οποία συναντήθηκαν. Δυστυχώς, τίποτε από αυτά δεν μπορεί να εκτιμηθεί εκ των προτέρων. Συνεπώς μια δοκιμή θα σας πείσει!
Ένας αγαπημένος μου άνθρωπος χρειάζεται θεραπεία αλλά δεν θέλει να έρθει, τι να κάνω;
Προϋπόθεση για να είναι αποτελεσματική μια θεραπεία είναι να την επιθυμεί ο θεραπευόμενος. Πολύ σπάνια μια θεραπεία στην όποια κάποιος εξαναγκάζεται έχει κάποιο αποτέλεσμα. Συνεπώς καλό είναι να μην πιέζετε κάποιον να ξεκινήσει θεραπεία, έστω κι αν δικαίως πιστεύεται ότι θα τον βοηθούσε. Ωστόσο αν εσείς έχετε μια θετική εμπειρία θεραπείας, έχετε σοβαρές πιθανότητες να τον κινητοποιήσετε με το παράδειγμά σας. Επίσης, αν η σχέση είναι κοντινή είναι βέβαιο ότι αλλαγές στη δική σας ζωή θα επιφέρουν αλλαγές και στο κοντινό σας πρόσωπο.
Μήπως καλύτερα να έπαιρνα κανένα χαπάκι;
Η φαρμακοθεραπεία σε ορισμένες περιπτώσεις είναι χρήσιμη και σε κάποιες επιβεβλημένη. Όμως οι αλλαγές που επιφέρει εξαρτώνται αποκλειστικά από τη λήψη του φαρμάκου. Δηλαδή δεν είναι ούτε εσωτερικές ούτε διαρκείς. Γι αυτό το λόγο παρ’ ότι το φάρμακο είναι μια εύκολη και ανώδυνη, αναμφίβολα χρήσιμη, λύση, ειδικά αν έχουμε να αντιμετωπίσουμε οξεία ή/και επικίνδυνα συμπτώματα, θεωρώ ότι αν κάποιος επιθυμεί μια πραγματική αλλαγή, αξίζει να δοκιμάσει και την ψυχοθεραπεία. Θα πρέπει μάλιστα να τονιστεί ότι σύμφωνα με έρευνες η θεραπεία επιφέρει αλλαγές στις εγκεφαλικές συνάψεις.
Πότε είναι κατάλληλη στιγμή να αρχίσω θεραπεία;
Προσωπική μου αξία είναι ότι η καλύτερη στιγμή να κάνεις κάτι καλό είναι τώρα! Καλά αν είναι ξημερώματα… περίμενε λίγο! Πιστεύω ακράδαντα ότι οι σημαντικές αποφάσεις δεν πρέπει να αναβάλλονται επειδή δεν έχουμε εξουσία στο μέλλον. Όσο πιο νωρίς αρχίσεις, τόσο περισσότερο χρόνο καλύτερης ζωής θα έχεις. Ωστόσο, η τελική απόφαση είναι προσωπική για τον καθένα. Εξαρτάται από τη διαθεσιμότητα του και την ανάγκη του για αλλαγή. Η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι αρχίζουν όταν δεν αντέχουν να συνεχίσουν να ζουν με το συνηθισμένο τους τρόπο ή όταν μια μεγάλη αλλαγή τους επιβάλλεται από τις εξωτερικές συνθήκες.
Πλαίσιο και Διαδικασία Ψυχοθεραπείας
Εσύ τώρα διαβάζεις τη σκέψη μου;
Όχι ευτυχώς! Κανένας θεραπευτής δεν έχει μαντικές ικανότητες. Η δουλειά μου είναι να φτιάχνω τις συνθήκες, ώστε οι άνθρωποι να νοιώσουν αρκετά ασφαλείς για να διερευνήσουν οι ίδιοι τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις αξίες τους. Εγώ σε αυτό το ταξίδι μένω δίπλα τους και κάνω ότι καλύτερο μπορώ για να βοηθήσω θέτοντας τις κατάλληλες ερωτήσεις, σωπαίνοντας ή προσφέροντας ένα ποτήρι νερό ή ένα χαρτομάντιλο.
Η ψυχοθεραπεία είναι σχέση ή μια απλή συναλλαγή;
Η αμοιβή παίζει ένα σπουδαίο ρόλο στο συμβολικό επίπεδο της θεραπευτικής σχέσης. Κάνει αισθητή τη δέσμευση θεραπευτή και θεραπευόμενου να παραμείνουν συνεπείς στους ρόλους τους κατά την θεραπευτική διαδικασία. Επιπλέον, επιτρέπει στο θεραπευόμενο να μην αισθάνεται ότι πρέπει να «ανταμείψει» το θεραπευτή του με άλλο τρόπο για την υποστήριξη που του προσφέρει, με κίνδυνο να παγιδευτεί στο ρόλο του «καλού παιδιού», μπλοκάροντας τη θεραπευτική διαδικασία. Πέραν τούτου δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η εκπαίδευση ενός θεραπευτή απαιτεί μια τεράστια επένδυση σε χρόνο, κόπο και χρήματα η οποία χρειάζεται να ανταμειφθεί και υλικά. Ωστόσο είμαι απόλυτα πεπεισμένη από όσα έχω βιώσει ως θεραπεύτρια και ως θεραπευμένη, ότι η θεραπευτική σχέση είναι μια εντελώς πραγματική, ζωντανή διανθρώπινη σχέση. Ιδιαίτερη μεν, αλλά πέρα για πέρα αληθινή που ενέχει όλη την γκάμα των ανθρώπινων συναισθημάτων. Νοιώθω πολλά για τους θεραπευόμενους μου και αυτό δεν έχει να κάνει με την αμοιβή. Στη διάρκεια μιας συνεδρίας πότε δεν σκέφτηκα ότι θα πληρωθώ στο τέλος. Επίσης πολύ συχνά σκέφτομαι με πραγματικό νοιάξιμο θεραπευόμενους με τους οποίους έχει από καιρό σταματήσει η επαγγελματική σχέση.
Γιατί δεν μπορούμε να είμαστε φίλοι;
Γιατί αν γίνουμε φίλοι, θα πάψει η σχέση μας να είναι θεραπευτική. Οι ανάγκες του θεραπευόμενου θα σταματήσουν να είναι το μοναδικό επίκεντρο με αποτέλεσμα η σχέση να χάσει την θεραπευτική της δύναμη. Αυτό δε σημαίνει καθόλου ότι οι θεραπευόμενοί μου δεν αξίζουν τη φιλία μου. Για το δικό τους συμφέρον όμως, χρειάζεται να κρατάμε τα όρια στην σχέση.
Τι γίνεται όταν υπάρχει έλξη ανάμεσα σε θεραπευτή και θεραπευόμενο;
Η εγγύτητα ανάμεσα στο θεραπευτή και τον θεραπευόμενο είναι εγγενές στοιχείο της θεραπευτικής σχέσης. Αυτή πολλές φορές επιφέρει την έλξη μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου διαπροσωπική ή και ερωτική. Κατ’ αρχήν χρειάζεται να ξέρουμε ότι αυτό πολλές φορές συμβαίνει λόγω της εξιδανίκευσης του θεραπευτή από τον θεραπευόμενο και δεν θα «επιβίωνε» έξω από το θεραπευτικό δωμάτιο. Ωστόσο, όταν συμβαίνει χρειάζεται να συζητηθεί μέσα στα πλαίσια της θεραπείας ή/και της εποπτείας του θεραπευτή, όπως γίνεται με οτιδήποτε άλλο συμβαίνει στα πλαίσια της σχέσης τους. Αν δεν μπορεί να αξιοποιηθεί θεραπευτικά, τότε θα πρέπει να διακοπεί η σχέση.
Σίγουρα δε θα μάθει κανείς όσα λέμε;
Ο κώδικας δεοντολογίας επιβάλει την τήρηση του απορρήτου για ό,τι συμβαίνει στη θεραπευτική διαδικασία, εκτός αν απειλείται η ακεραιότητα κάπου ανθρώπου. Τηρώ ευλαβικά τον κανόνα αυτόν από ιδιοτέλεια! Τι εννοώ; Γνωρίζω πολύ καλά ότι για να πάει καλά μια θεραπεία, προϋπόθεση είναι η εμπιστοσύνη μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου. Επίσης γνωρίζω ότι για να υπάρχει εμπιστοσύνη προϋπόθεση είναι να τηρείται το απόρρητο. Συνεπώς, επειδή ο σημαντικότερος επαγγελματικός στόχος για μένα είναι να προχωρήσουν οι άνθρωποι που μου ζητούν βοήθεια, κρατώ πάντα τα μυστικά τους για τον εαυτό μου!
Θα με βάλλεις να ξαπλώσω σε ντιβάνι;
Το ντιβάνι ήταν μια πρακτική που χρησιμοποιήθηκε από τον Freud στις απαρχές της ιστορίας της ψυχοθεραπείας σε συνεδρίες κλασικής ανάλυσης. Σήμερα υπάρχουν πάρα πολλές βιβλιογραφικά τεκμηριωμένες προσεγγίσεις, οι περισσότερες δε χρησιμοποιούν ντιβάνι. Όσοι θεραπευτές γνωρίζω έχουν γνώσεις από περισσότερες της μιας προσεγγίσεις και τις χρησιμοποιούν με ευελιξία για το συμφέρον του πελάτη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μπορεί να υποστηριχθεί ότι υπάρχουν τόσες θεραπείες όσοι και οι θεραπευτές, οι καλύτερα όσες οι δυάδες θεραπευτή-θεραπευόμενου.
Στα παραπάνω πλαίσια κινούμαι κι εγώ. Οι βασικές επιρροές μου είναι συστημικές και υπαρξιακές άλλα έχω γνώσεις και από άλλες προσεγγίσεις, ό,τι ξέρω αρκετά ώστε να μπορώ να το χρησιμοποιήσω με ασφάλεια για τον θεραπευόμενο το αξιοποιώ όποτε κρίνω σκόπιμο. Αν λοιπόν συζητάμε για το καθαρά πρακτικό κομμάτι θα έλεγα ότι επειδή οι άνθρωποι είμαστε απρόβλεπτοι δεν μπορώ να ξέρω τι ακριβώς θα συμβεί σε μια θεραπεία. Τα μόνα που αποκλείονται είναι το σεξ, οτιδήποτε προσβάλει θεραπευτή και θεραπευόμενο και οτιδήποτε δεν θέλει ο θεραπευόμενος.
Αποτελεσματικότητα Θεραπείας
Αφού είσαι ψυχοθεραπεύτρια γιατί δε μου δίνεις τη λύση στο πρόβλημα μου;
Από μικρή σιχαινόμουν τα λυσάρια! Για μένα δεν είχε νόημα να βρω μια έτοιμη λύση. Αυτό που είχε άξια ήταν να παράγω την λύση. Αυτό πιστεύω και για όλα τα ανθρώπινα προβλήματα. Αν προσφέρω μια έτοιμη απάντηση σε κάποιον ίσως τον ανακουφίσει προσωρινά κυρίως επειδή θα τον ξεφορτώσει από την ευθύνη να αποφασίσει ο ίδιος για την ζωή του.
Σύντομα όμως η «λύση» μου θα μοιάζει με ξένο κουστούμι που θα δυσκολεύει την κίνηση του και το κυριότερο θα τον κάνω να με έχει διαρκώς ανάγκη για να παίρνει απαντήσεις στα νέα διλήμματα που συνεχώς ανακύπτουν. Αυτό είναι επιβλαβές και για τους δύο. Στόχος μου είναι να βοηθήσω τους ανθρώπους που έρχονται σε μένα, να μάθουν να διακρίνουν τις χιλιάδες πιθανές διαδρομές της ζωή τους και να επιλέγουν οι ίδιοι αυτή που θεωρούν καλύτερη για εκείνους. Αυτό είναι δεξιότητα ζωής με αξία που δεν εκπίπτει.
Πόσο καιρό θα κρατήσει η θεραπεία;
Η διάρκεια της θεραπείας ποικίλει και εξαρτάται από τόσους παράγοντες ώστε δύσκολα μπορεί να προβλεφθεί. Είναι φυσικό ωστόσο, κάποιοι άνθρωποι να νοιώθουν άβολα με αυτή την αβεβαιότητα. Σε αυτούς προτείνω να ξεκινήσουν με ένα βραχύχρονο συμβόλαιο π.χ. δέκα συνεδριών και να επανεξετάσουν στο τέλος της περιόδου αν θέλουν να συνεχίσουν και με ποιους όρους.
Τι κάνει μια θεραπεία να πετύχει;
Δυστυχώς ή ευτυχώς μια επιτυχημένη θεραπεία είναι σύμφωνα με τις έρευνες αλλά και την εμπειρία μου αποτέλεσμα πρώτ ’ απ’ όλα μιας καλής όντως θεραπευτικής σχέσης. Αυτού του «μαγικού» που συμβαίνει ανάμεσα στο θεραπευτή και τον θεραπευόμενο. Τους περιλαμβάνει και τους δύο αλλά είναι κάτι περισσότερο από αυτούς και ξεφεύγει από το συνειδητό έλεγχό τους. Τους επιτρέπει να συνδεθούν και να φτιάξουν μαζί το δρόμο και τον προορισμό. Αυτό το δυνατό «μαγικό» κάτι εξαρτάται από όλα όσα είπα πιο πάνω και δυστυχώς ή ευτυχώς δεν προβλέπεται. Όμως στα αλήθεια αξίζει το ρίσκο! Εξάλλου χωρίς ρίσκο δεν υπάρχει αλλαγή, άρα δεν υπάρχει θεραπεία!
Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι το κατά πόσον ο θεραπευόμενος είναι γνήσια και σταθερά αποφασισμένος να αλλάξει κάτι στη ζωή του. Αυτό όμως είναι κάτι που μπορεί να καλλιεργηθεί μέσα στα πλαίσια της θεραπευτικής σχέσης, γι αυτό θεωρώ την σχέση μείζονος σημασίας. Τέλος δεν πρέπει να ξεχάσω ότι όπως έλεγε μια από τους δασκάλους μου στην ψυχοθεραπεία, η θεραπεία δεν πετυχαίνει αν δεν αλλάξει και ο θεραπευτής μέσα από τη διαδικασία.
Μετά τη θεραπεία θα είμαι ένας άλλος;
Η θεραπεία έχει σαν σκοπό την αλλαγή, την αλλαγή όμως ως μέρος της συνεχιζόμενης ιστορίας κάθε ανθρώπου. Επίσης την αλλαγή με την κατεύθυνση, τον τρόπο και την ταχύτητα που επιλέγει ο θεραπευόμενος. Συνεπώς μετά την θεραπεία είναι κανείς διαφορετικός και μάλιστα εξελιγμένος με τρόπο που έχει επιλέξει. Όμως δεν θα έλεγα ότι είναι «ένας άλλος», προτιμώ να πω ότι είναι μια καλύτερη εκδοχή του εαυτού του.
Πότε τελειώνει μια θεραπεία;
Όποτε το αποφασίσει ο θεραπευόμενος ή όποτε θεραπευτής και θεραπευόμενος πιστεύουν ότι ο τελευταίος έχει εσωτερικεύσει την θεραπευτική διαδικασία και μπορεί πια να δρα σαν «θεραπευτής του εαυτού του». Αυτό μπορεί να χρειαστεί αρκετό καιρό. Όμως με τις σύγχρονες θεραπευτικές προσεγγίσεις ο χρόνος έχει μειωθεί αρκετά. Συνεπώς «μην ελπίζετε να πάρετε σύνταξη ως θεραπευόμενοι!». Θα ήθελα εδώ να διευκρινίσω ότι η θεραπεία ως διαδικασία κάποτε τελειώνει. Όμως η στάση ζωής που απορρέει από αυτήν ακολουθεί τον άνθρωπο μέχρι το τέλος και ενισχύει την περαιτέρω εξέλιξή του.
Με αυτήν την έννοια η θεραπεία δεν τελειώνει ποτέ. Επίσης είναι πιθανό κάποιος που έχει ολοκληρώσει έναν θεραπευτικό κύκλο, να χρειαστεί ξανά βοήθεια σε κάποια καμπή της ζωής του. Όμως αναμένεται να την αφομοιώσει καλύτερα και πιο σύντομα από κάποιον που δεν έχει παρόμοια εμπειρία. Επίσης θα ήθελα να τονίσω ότι ακόμα και μια ή ελάχιστες συναντήσεις με ένα θεραπευτή μπορούν να αποδειχθούν καταλύτες για την ζωή ενός ατόμου. Ο Irvin Yalom το μαρτυρεί με μια πληθώρα ιστορίες στο βιβλίο του «πλάσματα της μιας ημέρας». Συνεπώς δεν υπάρχει λόγος να αναβάλλουμε μια συνάντηση με ένα θεραπευτή φοβούμενοι τη μακροχρόνια δέσμευση.